Porty Bałtyku wschodniego w sztormach polityki

Port Gdański Terminal Masowy   |   Fot. Marek Grzybowski

Na lidera rynku bałtyckiego wyrósł port Ust-Ługa. Położony w pobliżu St. Petersburga odbiera ładunki sąsiadom, głównie węgiel oraz ropę, która płynęła tranzytem przez Gdańsk i inne porty tego regionu (Litwę, Łotwę i Estonię). W efekcie, w pierwszych trzech kwartałach 2015 r. przeładowano w porcie o ponad 8,7 mln t ładunków (15,6%) więcej niż w 3 kwartałach 2014 r., osiągając wolumen 64,9 mln t. Głównie była to ropa naftowa (20 mln t) i ładunki ropopochodne (22,5 mln t). W ciągu 9 miesięcy taśmociągi załadowały na statki 16 mln t węgla (12,6% więcej niż w 2014 r.). Dzięki połączeniom promowym z portami niemieckimi i St. Petersburgiem w terminalu ro-ro przemieszczono ponad 1,6 mln ładunków tocznych (o 34% więcej niż rok wcześniej). W terminalach kontenerowych w systemie lo-lo przeładowano około 596 tys. t. W Ust Łudze przeładowuje się również gaz płynny. W pierwszych trzech kwartałach było go 1 032,7 tys. t.

Primorsk w 2015 r. utracił pozycję lidera w przeładunkach rosyjskiej ropy i jej przetworów, zajmując drugą pozycję po Ust Łudze. Przez ten port, położony daleko w głębi Zatoki Fińskiej, wyeksportowano prawie 43,8 mln t, jedynie 5,2% więcej niż rok wcześniej. Na ten wynik złożył się eksport ponad 32 mln t ropy naftowej oraz ponad 10,7 mln t produktów ropopochodnych.

Wysock, położony w pobliżu Primorska, specjalizuje się głownie w eksporcie towarów masowych. Z 13,16 mln t ładunków dostarczonych na statki w ciągu 9 miesięcy 2015 r., 9,13 mln t stanowiła ropa, a ponad 4 mln t węgiel.

Spowolnienie nad Newą... Operatorzy terminali St. Petersburga rok 2015 zapamiętają jako wyjątkowo ciężki. Spowolnienie wymiany handlowej dało się odczuć wyraźnym zmniejszeniem ładunków w kontenerach (mniej o 16,4%) i produktów naftowych (mniej o 34,5%). W efekcie w porcie tym przeładowano 38,9 mln t drobnicy i towarów masowych, aż o ponad 7,4 mln t mniej niż w ciągu 9 miesięcy 2014 r. W całym 2014 r. było to prawie 62,2 mln t.

W terminalach kontenerowych w trzech kwartałach 2015 r. było o 500 tys. kontenerów mniej. Suwnice nabrzeżowe przemieściły prawie 1,3 mln TEU, w których było prawie 15 mln t drobnicy. Wśród ładunków masowych przeważały nawozy (ponad 6 mln t) oraz ropa i jej produkty (7,17 mln t). Stal i złom stalowy stanowiły odpowiednio 4,72 mln t oraz 1,6 mln t.

…i Pregołą. W Kaliningradzie przeładowano prawie 9,6 mln t towarów, mniej o 6,9% niż w ciągu trzech kwartałów 2014 r. Przy czym spółki operatorskie, znajdujące się w zarządzie portu, przeładowały ponad 2,15 mln t (2,45 mln t w 2014 r.).

Był to natomiast dobry rok dla przewozów ro-ro, których podaż wzrosła o prawie 30%, do 1,6 mln t oraz wyrobów stalowych (820 tys. t, wzrost o 1,5%). Eksport ropy naftowej spadł aż o 21%, do 1,35 mln t. O 50% zmniejszyła się podaż kontenerów – do 130,5 tys. TEU. W wyniku tego znacznie zmalała (o około 32%) ilość drobnicy w kontenerach (675 tys. t).

Dobre kwartały Kłajpedy. Zawirowaniom na gospodarczej mapie oparła się Kłajpeda, która wciąż korzysta z dobrych relacji z rynkiem rosyjskim i innymi krajami Wspólnoty Niepodległych Państw (WNP), do których wyeksportowano w trzech kwartałach 2015 r. towary o łącznej wartości 3934,5 mln euro, a importowano za 4396,8 mln. Jednak nie jest już tak różowo jak rok wcześniej, kiedy eksport w całym 2014 r. wyniósł 7904,2 mln, a eksport – 6879,8 mln euro.

Dla Kłajpedy trzy kwartały 2015 r. na tle innych portów były jednak okresem wyjątkowo dobrym. Zarząd portu podaje, że w tym okresie przeładunki wzrosły o 2,5 mln t (9,3%) w stosunku do analogicznego okresu 2014 r., osiągając 29,92 mln t. Na ten wynik wpływ miał znaczny, bo aż około 2,2 mln t (prawie 40%), wzrost podaży ładunków płynnych. Łącznie przepompowano między statkami a portowymi zbiornikami ponad 7,7 mln t. Niewielki wzrost nastąpił w podaży ładunków masowych suchych (o 3%) do około 12,8 mln t. Natomiast o około 100 tys. t zanotowano spadek załadowanej i rozładowanej drobnicy (8,4 mln t). W Kłajpedzie obsłużono w omawianym okresie ponad 500 statków, w tym 51 wycieczkowców, które przywiozły ponad 60 tys. pasażerów.

Ryga na poziomie. Operatorzy terminali Portu w Rydze utrzymali poziom przeładunków z 2014 r., który przekroczył 30 mln t. Dominowały węgiel (10,1 mln t) oraz ropa i jej produkty (8,15 mln t). W systemie lo-lo przeładowano ponad 265 tys. kontenerów TEU, a w nich 2,86 mln t drobnicy (około 7% mniej niż w 2014 r.). Przez Rygę wyeksportowano 2,1 mln t drewna, towar kiedyś bardzo popularny, dziś rzadko spotkany w portach bałtyckich.

Położony na północny-zachód od Rygi Port Windawa odnotował spadek podaży ładunków o 14,3%. Na wynik 17,66 mln t zapracowały terminale masowe. Przełdunki ropy przekroczyły niewiele 11 mln t (spadek podaży o 5,6%), a węgla – 3,6 mln t (spadek 4%). Połączenia promowe przyczyniły się do tego, że w systemie ro-ro było 1337 tys. t (o 4% mniej niż rok wcześniej).

Spadek w Tallinie. Zespół portów Tallin w okresie I-X przeładował około19,2 mln t, odnotowując spadek podaży ładunków o 18,5%. Aż o ponad 20% spadał ilość przeładowanych kontenerów z 222,4 tys. do 176,4 tys. TEU, a ładunków płynnych było mniej o 29,4% (ponad 15,8 mln t w 9 miesięcy 2014 r. i 11,2 w 2015 r.).

W kontenerach było w tym roku około 1,5 mln t, podczas w gdy w ubr – 1,66 mln t. Wzrosła natomiast ilość ładunków przewożonych połączeniami promowymi, z 3374,5 tys. t do 3640,9 tys. t. Dominuje ruch w serwisie Tallin-Helsinki, który cieszy się również dużym powodzeniem u pasażerów. Na 8 346,9 tys. pasażerów przewiezionych przez promy przypływające do Tallina, aż 83%  pasażerów płynęło głównie z Helsinek i z powrotem.

Port w Helsinkach, mimo stagnacji gospodarki fińskiej, w 2015 r. wyszedł z tych zawirowań obronną ręką. Przeładunki w ciągu 9 miesięcy 2015 r. były wyższe o 4% niż w analogicznym okresie roku poprzedniego i wyniosły 8470 tys. t (7807 tys. t drobnicy). Mimo słabej kondycji gospodarki fińskiej dominował eksport (4162 tys. t), który wzrósł o 6%. Wzrosła podaż kontenerów, z ponad 306,5 tys. do około 322,2 tys. TEU, co sprawiło, że drobnicy w kontenerach było 2,6 mln t (5% więcej niż w analogicznym okresie 2014 r.).

Dzięki aktywności linii promowych zwiększyła się również podaż ładunków ro-ro – z 374 473 do 383 104 jednostek ładunkowych. W wyniku tego promami przewieziono 4947 tys. t ładunków, o 2% więcej niż w 2014 r. Był to również dobry sezon dla terminali pasażerskich, z których skorzystało 8561 tys. osób, o 2% więcej niż w tym samym czasie roku poprzedniego.

Port w Gdańsku na tym tle wygląda kwitnąco. W okresie I-X 2015 r. przeładunki zbliżyły się do 30 tys. t (znamy już oczywiście wyniki portu za pełen rok 2015, ale tak jak w pozostałych wypadkach trzymamy się porównania wyników za 9 miesięcy 2015 r.). To wynik wysokiego przyrostu ładunków (13,6%) w ciągu 9 miesięcy. Dzięki temu przeładunki zbliżyły się do 26,8 mln t. Na ten wynik wpływ miały przeładunki paliw, których przepompowano ponad 11,1 mln t (30% więcej niż rok wcześniej). Podobną dynamikę osiągnięto w przeładunkach węgla. Na taśmociągach Terminalu Ładunków Masowych Suchych było go ponad 3,5 mln t, 28,5% więcej niż przed rokiem.

Znacznie zmalała w Gdańsku podaż kontenerów. W ciągu 9 miesięcy było ich prawie 790 tys. TEU, podczas gdy rok wcześniej suwnice (głównie terminalu DCT) przeładowały ponad 932,1 tys. TEU. Przy czym zmiana ta nie miała istotnego wpływu na tonaż ładunków w kontenerach, których w 2015 r. było ponad 7,7 mln t, a w 2014 r. – niespełna 7,7 mln t. W efekcie w terminalach Gdańska przeładowano 8464 tys. t drobnicy, o 2% więcej niż przed rokiem. Natomiast spadek o 9% odnotowano w przeładunkach masowych (2,5 mln t).

Jak widać z tego przeglądu, we wschodniej części Bałtyku porty różnie radzą sobie w zmiennych wichrach gospodarki. Jak w zwierciadle odbija się w nich kondycja gospodarcza poszczególnych państw, ich polityka powiązań gospodarczych i baza, na której budowane są globalne relacje gospodarcze.